Kolonoskopi kalın barsakların endoskopik olarak incelenmesidir. İnceleme kolonoskopi cihazının makattan kolona girmesini takiben, kalın barsağın kıvrımlı ve büküntülü kesimlerinden geçilmesi ve kalın barsağın çekum denilen bölümüne erişilmesi yoluyla yapılır. Çekum ince barsakların bitiminin kalın barsağa bağlandığı alandır. İncelenen organ daha uzun ve büküntülü olduğundan kolonoskopide gastroskopiden farklı olarak işlem daha uzun sürmekte ve kolonoskopi daha fazla maharet gerektirmektedir. Kolonoskopi sırasında gastroskopide olduğu gibi sedasyon (yüzeyel uyku) sağlayan damar içi ilaçlar kullanılabilir. Ancak kolonoskopide kullanılan flexible skop kolonun büküntülü yerlerinden geçerken bu alanlarda gerilme yaratarak ağrıya sebep olabilmektedir. Bu nedenle kolonoskopide gastroskopiden farklı olarak damar içi narkotik ağrı kesici ilaçlarında uygulanması sıklıkla gerekmektedir.
Kolonoskopi alt gastrointestinal endoskopi olarak da isimlendirilmektedir. Kolonoskopinin uygulanabilmesi için tetkikten 12-16 saat öncesinden itibaren bazı likit barsak boşaltıcılarının hasta tarafından içilmesi gerekir Kolonoskopi hazırlığında önceden likit barsak temizleyiciler içmek gerekirken bu tarz bir inceleme yapılacaksa hastaya müracaat ettiği anda makat yolu ile lavman tarzı ilaçlar uygulanması çoğu zaman yeterli olmaktadır.
Kolonoskopi 50 yaş ve üzerindeki sağlıklı kişilerde kolon ( kalın barsak) kanseri taraması yapmak için en güvenilir metoddur.
Kolonoskopi sırasında amaç sadece teşhis koymak değil. Kolon iç duvarlarında kanamakta olan bir lezyona heater prob, sklerozan madde enjeksiyonu, bant ligasyonu, yahut argon plazma koagülasyon gibi imkanlarla müdahale edilerek kanama durdurulabilir.
Kolonoskopi Yapılma Durumları
- Gaitada gizli kan saptanması durumunda sebep kolonoskopi ile araştırılmalıdır.
- Sebebi açıklanamamış demir eksikliği tespit edildiğinde kolonoskopi yapılmalıdır.
- Müzmin ve sebebi bulunamamış diyaresi (ishal) olanlarda kolonoskopik inceleme gereği mevcuttur.
- Gaitada gözle görülür kan mevcutsa kolonoskopi gereği ortaya çıkmış demektir.
- Eski döneme kıyasla barsak alışkanlığı (huyu) değişmiş ve özellikle 50 yaşın üstündeki vakalarda kolonoskopi uygulanmalıdır.
- Melena (katran gibi siyah ve kötü kokulu dışkı) saptanmışken mide endoskopisi (gastroskopi) normal çıkan hastalarda kolonoskopi yapılmalıdır.
- Baryum kullanılarak çekilmiş kolon grafilerinde tümör, polip, darlık gibi durumlara ait şüphe ortaya çıktığında kolonoskopi yapılmalıdır.
- Kolon kanseri veya polibi saptanmış bir vakada kalınbarsağın diğer kesimlerinde de eş zamanlı ikinci benzer bir problemin olup olmadığını araştırmak amacıyla kolonoskopi yapılmalıdır.
- Kalın barsakta saptanmış bir rahatsızlığın kolonun hangi seviyelerine kadar yayılmış olduğunun belirlenmesi amacıyla kolonoskopi uygulanabilir.
Tedavi Amaçlı Kolonoskopi
- Kolondan yabancı cisim çıkartılması kolonoskopi ile başarılabilir.
- Kolon poliplerinin elektrik kullanılarak kesilip alınması (polipektomi) kolonoskopi ile sağlanabilmektedir.
- Kalın barsağın darlık alanlarına stent yerleştirilmesi veya balonla genişletilmesi amacıyla kolonoskopi yapılabilir.
- Kalın barsak iç duvarından olan değişik sebepli kanamaların o alana ilaç zerkedilerek, koterizasyon uygulanarak yahut band ligasyonu kullanılarak durdurulması amacıyla kolonoskopi gereği doğabilmektedir.
- Akut fonksiyonel kolon tıkanıklığı veya kendi üstüne katlanması ile oluşan kolon tıkanıklıklarının tedavisinde kolonoskopi faydalı olabilmektedir.